Kelam Kozmolojik Argümanını Keşfetmek: Evrenin Bir Başlangıcı Var mıydı?
Kelam Kozmolojik Argümanı, Tanrı’nın varlığına ilişkin en ilgi çekici ve en çok tartışılan argümanlardan biridir. En eski felsefi sorulardan birini ele alıyor: **Evrenin bir başlangıcı var mıydı?** Eğer varsa, onun var olmasına ne sebep oldu? Bu makale, argümanın temel yönlerini, onu destekleyen bilimsel kanıtları ve filozof ve ilahiyatçı William Lane Craig tarafından sunulan felsefi çıkarımları ele alıyor.
Kelam Kozmolojik Argümanı Nedir?
**Kelam Kozmolojik Argümanı**, evrenin sonlu bir başlangıcı olduğunu ve bu nedenle evreni aşan bir nedene sahip olması gerektiğini ileri sürer. Argüman iki temel önermeye dayanıyor:
1. **Var olmaya başlayan her şeyin bir nedeni vardır.** 2. **Evren var olmaya başladı.**
Bu önermelerden şu sonuç çıkar: **Evrenin varoluşunun bir nedeni olmalıdır.** Craig’e göre bu neden zamansız, mekansız, maddi olmayan, son derece güçlü ve kişisel olmalıdır. Craig, böyle bir nedenin niteliklerinin bir yaratıcının, yani Tanrı’nın varlığına işaret ettiğini savunuyor.
Tartışmanın Arkasındaki Motivasyon
Craig’in evrenin kökenine olan hayranlığı çocukluğunda başladı. Evrenin nereden geldiği sorusu (bir başlangıcı olup olmadığı veya sonsuza kadar var olup olmadığı) onun hayal gücünü erkenden cezbetmişti. Akademik çalışmalarında ilerledikçe felsefedeki en büyük beyinlerden bazılarının bu konuyu ele aldığını keşfetti. Craig, onların çalışmalarından ilham alarak doktora tezini, kökleri İslam felsefesine dayanan **Kelam Kozmolojik Argümanı** üzerine odaklamaya karar verdi.
Bu proje yıllarca süren araştırmalara yol açtı ve bu iddiayı savunan birçok kitap ortaya çıktı. Craig’in amacı, evrenin bir başlangıcı olduğuna inanmak için ikna edici nedenlerin olup olmadığını değerlendirmek ve bu sonucu destekleyebilecek felsefi ve bilimsel kanıtları araştırmaktı.
Bilimsel Kanıt: Evrenin Başlangıcı
**Kelam Kozmolojik Argümanı** öncelikle felsefi akıl yürütmeyle ilgilenirken, Craig’in çalışması aynı zamanda bilimsel keşifleri de ele alıyor. Craig özellikle çağdaş kozmolojinin bulguları karşısında hayrete düşmüştü. Evrenin sonlu geçmişte belirli bir noktada var olmaya başladığını öne süren **Büyük Patlama Teorisi**, argümanın evrenin bir başlangıcı olduğu iddiasıyla paralellik gösteriyor.
Craig, Büyük Patlama’dan önce hiçbir şeyin, zamanın, uzayın ve maddenin olmadığını öne süren **standart astrofizik modelini** vurguluyor. Bu da evrenin mutlak bir başlangıcı olduğu iddiasını desteklemektedir.
Bilimsel modeller geliştikçe, **çoklu evren** kavramı, yani evrenimizin pek çok evrenden sadece biri olduğu fikri ilgi kazandı. Bazıları çoklu evrenin, evrenimizin daha önceki bir evrenden “sıkıştırıldığını” öne sürebileceğini iddia ediyor. Ancak Craig, 2003’teki **Borde-Guth-Vilenkin teoremine** işaret ediyor; bu teorem, birden fazla evren olsa bile, yeni evrenler yaratma sürecinin sonsuz geçmişe kadar uzatılamayacağını gösteriyor. Başka bir deyişle çoklu evrenin bile bir başlangıcı olması gerekir.
Felsefi Hususlar: Zaman Sonsuz Olabilir mi?
Felsefi olarak Craig’in argümanı aynı zamanda sonsuz bir geçmişin mümkün olup olmadığı sorusuna da dayanıyor. Craig’in araştırması şu soruyla başladı: **Evrenin sonsuz bir geçmişte var olması mümkün mü yoksa bir başlangıcı olması mı gerekiyor?** Geçmiş olayların **sonsuz gerilemesi** kavramını araştırdı ve şu sonuca vardı: gerçek bir sonsuz geçmişin mantıksal olarak mümkün olmadığı.
Bu düşünceye yalnızca felsefi akıl yürütmede değil aynı zamanda çağdaş kozmolojide de destek buldu. Bazı modeller bir başlangıcın sonucundan kaçınmanın yollarını önerirken Craig, hiçbirinin evrenin bir başlangıç noktası olmadan var olabileceğini başarılı bir şekilde göstermediğini savunuyor.
Zorluklar ve Modern Teoriler
Çoklu evren teorisine ek olarak **brane kozmolojisi** gibi başka kozmolojik modeller de ortaya çıkmıştır. Bu teori, evrenlerin daha yüksek boyutlu uzaylara gömülü olabileceğini ve bu uzaylar (veya zarlar) arasındaki çarpışmaların yeni evrenlerin yaratılmasıyla sonuçlanabileceğini öne sürüyor. Bu modeller matematiksel açıdan ilginç olsa da Craig, bunların bir başlangıca olan ihtiyacı ortadan kaldırmadığını savunuyor. Bu modellerin de sonsuz geçmişe genişletilemeyeceğini açıklıyor.
Craig’e göre bilimsel kanıtlar netliğini koruyor: Sonsuz bir geçmişe sahip bir evrenin ampirik olarak savunulabilir hiçbir modeli yoktur.
Zaman ve Görelilik: Tartışma Belirli Bir Zaman Görüşüne Bağlı mı?
**Kelam Kozmolojik Argümanı** ile ilgili önemli bir felsefi soru, bunun **gerilmiş bir zaman teorisine** (aynı zamanda **A-zaman teorisi** olarak da bilinir) bağlı olup olmadığıdır. Bu teori, zamanın özel olduğunu, şimdiki anın özel olduğunu, geçmiş ve gelecekteki olayların şimdiki olaylarla aynı şekilde var olmadığını savunur.
Craig, evrenin belirli bir başlangıca sahip olduğu fikriyle daha uyumlu olduğunu öne sürdüğü gergin bir zaman teorisini benimsiyor. Craig, zamanla ilgili görüşlerini desteklemek için, zaman içindeki tüm noktaların eşit olduğunu öne süren **gerilimsiz zaman teorisine** (ya da **zamanın B-teorisine**) karşı gergin teoriyi savunan iki ciltlik bir seri yazdı. gerçektir ve zaman “akmaz”.
Craig ayrıca kendi zaman görüşünün, tercih edilen bir referans çerçevesinin varlığını reddeden **özel görelilik** çerçevesine nasıl uyduğunu ele alıyor. Bizim tarafımızdan tespit edilemese de mutlak bir referans çerçevesinin var olduğunu savunan **neo-Lorentzci görelilik yorumunu** benimsiyor. Bu yorum Craig’in zaman görüşünü modern fizikle uzlaştırmasına olanak tanıyor.
Bilim Teolojiyi Destekler mi?
Craig’in **Kelam Kozmolojik Argümanı** savunmasına yönelik eleştirilerden biri, onun teolojik sonuçlarını desteklemek için bilimsel teorileri seçici bir şekilde kullanmasıdır. Eleştirmenler, Craig’in **Büyük Patlama kozmolojisini** bir başlangıç fikrini desteklediği için benimsediğini, **görelilik teorisini** ise zamana gerilimsiz bir yaklaşım önerdiği için reddettiğini ileri sürüyor.
Buna yanıt olarak Craig, zaman konusundaki tutumunun bilimsel değil felsefi olduğunu vurguluyor. Gerilmiş bir zaman teorisinin görelilik ile en iyi şekilde, bazı fizikçilerin hala desteklediği **neo-Lorentzci** bir yorum kullanılarak entegre edilebileceğine inanıyor. Ayrıca bilimsel teorilerin felsefi yorumlarının tartışmaya açık olduğuna dikkat çekiyor.
Sonuç: Evrenin Başlangıcı ve Sonuçları
**Kelam Kozmolojik Argümanı**, evrenin aşkın bir nedenini savunanlar için güçlü bir araç olmayı sürdürüyor. Hem felsefi akıl yürütme hem de bilimsel kanıtlar -özellikle kozmolojiden gelenler- evrenin bir başlangıcı olduğu fikrini destekliyor gibi görünüyor. Craig’e göre bu, Tanrı olarak tanımladığı zamanı, mekanı ve maddeyi aşan bir nedenin varlığına işaret ediyor.
Her ne kadar bazı modeller evrenin bir başlangıcı olduğu sonucuna varmaktan kaçınmaya çalışsa da Craig bu modellerden hiçbirinin geçmişe kadar sonsuza kadar uzanamadığını savunuyor. Nihayetinde **Kelam Kozmolojik Argümanı** sadece evrenin doğası hakkında önemli felsefi soruları gündeme getirmekle kalmıyor, aynı zamanda bizi her şeyin arkasında bir yaratıcının olma ihtimalini düşünmeye davet ediyor.
Bu argüman hakkında daha fazla bilgi edinmek istiyorsanız William Lane Craig’in **Kelam Kozmolojik Argümanı**’nı ayrıntılı olarak açıkladığı videoya göz atın: William Lane Craig Retrospektif I: Kalam Kozmolojik Argümanı.