Wprowadzenie: Czy przedmioty abstrakcyjne mogą zagrażać suwerenności Boga?

W obszarze teologii filozoficznej koncepcja obiektów abstrakcyjnych — takich jak liczby, właściwości i zasady logiczne — rodzi głębokie pytanie: czy ich istnienie może zagrozić suwerenności Boga? Jeśli abstrakcyjne obiekty istnieją niezależnie i koniecznie, czy ogranicza to władzę Boga jako stwórcy wszystkich rzeczy? Pytania te mają kluczowe znaczenie dla zrozumienia metafizycznej relacji między Bogiem a rzeczywistością. W tym artykule eksplorujemy filozoficzną podróż związaną z zajęciem się kwestią abstrakcyjnych obiektów, boskiej suwerenności i Bożej samowystarczalności, znanej jako aseity.

Suwerenność Boga i wyzwanie obiektów abstrakcyjnych

Pomysł, że obiekty abstrakcyjne mogą istnieć niezależnie od Boga, stanowi poważne wyzwanie dla tradycyjnego teizmu chrześcijańskiego. Koncepcja aseity Boga zakłada, że ​​Bóg istnieje samoistnie i że istnienie wszystkiego innego zależy od Niego. Jeśli jednak obiekty abstrakcyjne – takie jak liczby, zdania czy właściwości – istnieją koniecznie i niezależnie, wydają się znajdować poza twórczą kontrolą Boga. Pogląd ten podważa ideę wszechwładnego, samowystarczalnego Boga, który jest stwórcą wszystkich rzeczy.
Filozof William Lane Craig zetknął się z tym wyzwaniem w swojej karierze akademickiej i określił je jako jeden z najpotężniejszych zarzutów, z jakimi się spotkał. Stało się dla niego jasne, że aby zachować spójne zrozumienie suwerenności Boga, należy poważnie potraktować tę kwestię. Problem jest często formułowany w kontekście platonizmu – stanowiska filozoficznego utrzymującego, że abstrakcyjne obiekty istnieją niezależnie i wiecznie, podobnie jak „świat form” Platona.

Argument niezbędności platonizmu

Podstawowym argumentem na rzecz platonizmu jest argument niezbędności. Argument ten potwierdza, że ​​obiekty abstrakcyjne są niezbędne do naszego zrozumienia rzeczywistości, szczególnie w dziedzinach takich jak matematyka i logika. Jeśli używamy terminów odnoszących się do rzeczy takich jak liczby lub właściwości i jeśli wierzymy, że te stwierdzenia są prawdziwe, to jesteśmy ontologicznie zobowiązani do istnienia tych abstrakcyjnych obiektów.
Na przykład, gdy mówimy „liczba dwa istnieje” lub „trójkąty mają trzy boki”, wydaje się, że wypowiadamy stwierdzenia dotyczące rzeczywistych obiektów. Argument niezbędności stwierdza, że ​​skoro w prawdziwych stwierdzeniach mowa o obiektach abstrakcyjnych, muszą one istnieć niezależnie od naszych umysłów czy jakiejkolwiek rzeczywistości fizycznej.

W obliczu wyzwania: platonizm kontra boska ascetyzm

Jednym ze sposobów, w jaki niektórzy filozofowie próbują pogodzić platonizm z teizmem, jest „absolutny kreacjonizm”, który sugeruje, że Bóg tworzy abstrakcyjne przedmioty swoim intelektem. Jednak takie podejście wiąże się z tak zwanym „problemem ładowania początkowego”. Aby stworzyć właściwości takie jak „bycie potężnym”, Bóg musiałby już tę cechę posiadać. Wydaje się zatem, że pewne właściwości muszą już istnieć, aby Bóg mógł je stworzyć, co prowadzi do pewnego rodzaju kolistości.
W obliczu tego wyzwania Craig starał się zbadać alternatywne sposoby utrzymania Bożej suwerenności, zajmując się jednocześnie problemem abstrakcyjnych obiektów. W ciągu 13 lat studiował różne podejścia, aby znaleźć rozwiązanie, które pozwoliłoby zachować zarówno Boską pewność, jak i spójność chrześcijańskiego teizmu.

Spektrum poglądów na obiekty abstrakcyjne

W swoich badaniach Craig nakreślił szerokie spektrum poglądów na temat obiektów abstrakcyjnych. Po jednej stronie spektrum znajdują się stanowiska realistyczne, które utrzymują, że abstrakcyjne obiekty są rzeczywiste. Do tej kategorii zalicza się platonizm i jego odmiany, takie jak absolutny kreacjonizm. Jeśli obiekty abstrakcyjne istnieją niezależnie, mogą być albo niestworzone (klasyczny platonizm), albo stworzone przez Boga (absolutny kreacjonizm).
Z drugiej strony są stanowiska antyrealistyczne, które zaprzeczają istnieniu obiektów abstrakcyjnych. Poglądy te wahają się od fikcjonalizmu, który twierdzi, że stwierdzenia dotyczące abstrakcyjnych obiektów są dosłownie fałszywe, po bardziej zniuansowane stanowiska, takie jak teoria pozorów i konceptualizm. Teoria udawania sugeruje, że dla celów praktycznych „udajemy”, że abstrakcyjne obiekty istnieją, ale nie są one rzeczywiste w sensie ontologicznym. Konceptualizm, pogląd od dawna kojarzony z teizmem chrześcijańskim, utrzymuje, że abstrakcyjne przedmioty są myślami w umyśle Boga.

Antyrealistyczne stanowisko Craiga: neutralizm

Po wielu badaniach Craig odkrył, że najlepszym rozwiązaniem jest pogląd antyrealistyczny. Odrzucił stanowisko realistyczne, które uważał za niepotrzebne do wyjaśniania świata. Zamiast tego przyjął to, co nazwał „neutralnością”. Zgodnie z tym poglądem stwierdzenia dotyczące obiektów abstrakcyjnych, takich jak liczby czy właściwości, mogą być prawdziwe, nie wiążąc nas z ich istnieniem. Na przykład, gdy mówimy „dwa plus dwa równa się cztery”, niekoniecznie twierdzimy, że liczba dwa istnieje jako niezależna całość. Stwierdzenie jest prawdziwe w sensie praktycznym, ale nie wymaga ontologicznego zaangażowania w abstrakcyjne przedmioty.
Neutralność pozwala Craigowi utrzymywać, że Bóg jest stwórcą wszystkich rzeczy, które istnieją, bez potrzeby zakładania niezależnych, niestworzonych bytów, takich jak liczby czy twierdzenia. Podejście to zachowuje pewność i suwerenność Boga, oferując jednocześnie wiarygodny sposób wyjaśnienia użyteczności języka abstrakcyjnego w matematyce, naukach ścisłych i logice.

Inne alternatywy antyrealistyczne: teoria pozorów i konceptualizm

Chociaż Craig ostatecznie opowiadał się za neutralizmem, badał także inne poglądy antyrealistyczne. Jednym z takich poglądów jest teoria pozorów, która zakłada, że ​​abstrakcyjne obiekty są „wyobrażane” jako część użytecznej fikcji. Z tego punktu widzenia, gdy matematycy lub naukowcy mówią o liczbach, angażują się w rodzaj udawania, które pomaga wyjaśnić rzeczywistość fizyczną, ale nie wiąże ich z rzeczywistym istnieniem liczb.
Inną opcją jest boski konceptualizm, który pozostaje popularnym poglądem wśród filozofów chrześcijańskich. Według konceptualizmu obiekty abstrakcyjne są myślami w umyśle Boga. Liczby, właściwości i inne byty abstrakcyjne nie są niezależne od Boga, ale istnieją jako część Jego doskonałego intelektu. Craig zauważył, że choć pogląd ten ma swoje zalety, ostatecznie stwierdził, że neutralizm oferuje bardziej przekonujące rozwiązanie.

Związek między prawdą a zaangażowaniem ontologicznym

Istotnym aspektem neutralizmu Craiga jest rozróżnienie między prawdą a zaangażowaniem ontologicznym. W neutralizmie stwierdzenie może być prawdziwe bez wiązania nas z istnieniem przedmiotów, do których się odnosi. Na przykład możemy zgodnie z prawdą powiedzieć: „Trójkąty mają trzy boki”, nie zakładając, że pojęcie „trzech” istnieje jako odrębna, niezależna całość.
Podejście to ma charakter deflacyjny, co oznacza, że ​​redukuje bagaż metafizyczny związany z abstrakcyjnymi obiektami, zachowując jednocześnie praktyczną użyteczność wypowiedzi z nimi związanych. Neutralizm umożliwia wykorzystanie abstrakcyjnych pojęć bez naruszania suwerenności Boga i wprowadzania niepotrzebnej metafizycznej złożoności.

Wniosek: pogodzenie Bożej suwerenności z abstrakcyjnymi przedmiotami

Przez lata poszukiwań znalazłem perspektywę, która zachowuje suwerenność Boga, jednocześnie podejmując wyzwanie, jakie stanowią abstrakcyjne obiekty. Ta podróż pozwoliła mi docenić zróżnicowane podejścia w ramach antyrealizmu oraz to, jak oferują one rozwiązania, które szanują zarówno logikę, jak i teologię. Jeśli chcesz głębiej zagłębić się w ten fascynujący temat, zachęcam do obejrzenia tego wnikliwego filmu, który rozwija te pomysły. Znajdziesz go tutaj.