Zrozumienie związku między Bożą uprzednią wiedzą a ludzką wolnością

Pytanie, w jaki sposób Boża uprzednia wiedza może współistnieć z ludzką wolnością, od stuleci jest głównym przedmiotem debaty w teologii filozoficznej. Jeśli Bóg wie wszystko, co się wydarzy, czy to oznacza, że ​​ nie jesteśmy naprawdę wolni w naszych wyborach? Czy ludzka wolność może istnieć obok Bożej wszechwiedzy, czy też Boża wiedza o przyszłości sprawia, że ​​wszystkie nasze działania są z góry określone? W tym artykule przeanalizujemy poglądy Williama Lane’a Craiga na temat boskiej uprzedniej wiedzy, ze szczególnym uwzględnieniem koncepcji zwanej „wiedzą średnią”, która zapewnia potencjalne rozwiązanie tego złożonego problemu.

Boża wiedza o wszystkich możliwościach

William Lane Craig zaczyna od podkreślenia, że ​​Boża uprzednia wiedza nie jest sprzeczna z ludzką wolnością. To, że Bóg wie, co się stanie, nie oznacza, że ​​nasze działania są konieczne lub nieuniknione. Craig wyjaśnia, że ​​nadal mamy możliwość wyboru innego, a gdybyśmy wybrali inaczej, Bóg przewidziałby te różne wybory. Idea ta jest często błędnie rozumiana jako „przyczynowość wsteczna”, w której przyszłe działanie wydaje się powodować wiedzę Boga w przeszłości. Jednak Craig twierdzi, że tak nie jest; wiedza Boża jest raczej odzwierciedleniem tego, czego dokonamy w sposób wolny.
Wiedza Boga jest wszechstronna i obejmuje trzy kluczowe rodzaje wiedzy. Po pierwsze, Bóg posiada **wiedzę naturalną**, która obejmuje wiedzę o wszystkich możliwościach – o wszystkim, co może się wydarzyć w każdych okolicznościach. Po drugie, Bóg posiada **wolną wiedzę**, która odnosi się do wiedzy o tym, co faktycznie wydarzy się na świecie. Wreszcie istnieje **wiedza pośrednia**, którą Craig opisuje jako wiedzę Boga na temat tego, co stanie się w różnych okolicznościach. Ta średnia wiedza wypełnia lukę pomiędzy tym, co jest możliwe, a tym, co nastąpi, dając Bogu wyjątkowe zrozumienie potencjalnych wyników w oparciu o nasze wolne decyzje.

Co to jest wiedza średnia?

Wiedza średnia jest kluczową koncepcją w wyjaśnianiu przez Craiga boskiej uprzedniej wiedzy i ludzkiej wolności. Wiedza średnia, zaproponowana po raz pierwszy przez jezuickiego teologa Luisa de Molinę w XVI wieku, sugeruje, że Bóg wie nie tylko, co może się wydarzyć i co się stanie, ale także co by się stało, gdyby zostały spełnione określone warunki. Na przykład Bóg wie, co będziesz jadł jutro na obiad, ale wie też, co byś wybrał do jedzenia, gdybyś znalazł się w zupełnie innej sytuacji, na przykład mieszkając w innym czasie lub miejscu.
Wiedza ta pozwala Bogu przewidzieć, jak dana osoba zachowałaby się w danej sytuacji, nie naruszając przy tym jej wolności. Średnia wiedza daje Bogu niesamowitą kontrolę nad biegiem historii ludzkości, przy jednoczesnym poszanowaniu ludzkiej wolności. Może On organizować wydarzenia w sposób zgodny z Jego boskim planem, wiedząc z góry, jak ludzie swobodnie zareagują na różne okoliczności.

Harmonia Opatrzności i wolnej woli

Jedną z głównych zalet wiedzy średniej jest to, że zapewnia ramy dla zrozumienia, w jaki sposób Bóg może utrzymać suwerenność nad wszechświatem bez naruszania ludzkiej wolności. Boska opatrzność – wiara, że ​​Bóg rządzi i prowadzi świat – zależy od Bożej zdolności poznania przyszłości, jednocześnie pozwalając ludziom na dokonywanie wolnych wyborów. Średnia wiedza umożliwia Bogu upewnienie się, że Jego cele zostaną zrealizowane, poprzez umieszczenie jednostek w sytuacjach, o których wie, że swobodnie wybiorą określone działania.
Craig wyjaśnia, że ​​wiedza pośrednia oferuje rozwiązanie pozornej sprzeczności między Bożą uprzednią wiedzą a naszą wolną wolą. Koncepcja ta pozwala Bogu wiedzieć, jak każdy człowiek będzie swobodnie działał w każdych możliwych okolicznościach, co daje Mu moc kierowania ludzką historią bez narzucania każdego indywidualnego wyboru. Wybierając rzeczywisty świat, w którym jednostki podejmują pewne wolne decyzje, Bóg może osiągnąć swoje cele, jednocześnie pozwalając ludziom korzystać z wolności.

Boska wszechwiedza i nieskończona złożoność

Pytaniem, które często pojawia się przy omawianiu wiedzy średniej, jest to, czy logicznie możliwe jest, aby Bóg zarządzał ogromną złożonością ludzkich wyborów. W końcu liczba możliwych decyzji podjętych przez miliardy ludzi na przestrzeni dziejów jest oszałamiająca. Jednak Craig twierdzi, że właśnie to sprawia, że ​​wszechwiedza Boga jest tak niezwykła. Chociaż sama liczba potencjalnych wyborów może wydawać się nam przytłaczająca, nieskończony Bóg jest w stanie bezbłędnie zrozumieć i skoordynować każdy możliwy scenariusz.
Innymi słowy, średnia wiedza odzwierciedla wielkość nieskończonej mądrości Boga. Bóg może przewidzieć każdy możliwy wynik, wybrać taki, który zrealizuje Jego plan, a mimo to pozwolić jednostkom na dokonywanie wolnych wyborów. Dla Craiga uwydatnia to majestat Bożej wszechwiedzy, który wykracza daleko poza ludzkie pojęcie.

Sprzeciwy i odpowiedzi

Pomimo atrakcyjności średniej wiedzy, niektórzy krytycy twierdzą, że daje ona Bogu zbyt dużą kontrolę nad ludzkimi działaniami. Jeśli Bóg dokładnie wie, jak każdy człowiek zachowa się w danej sytuacji, czy nie podważa to naszej odpowiedzialności za swoje czyny? Craig rozwiewa tę obawę, wskazując, że średnia wiedza nie oznacza, że ​​Bóg kontroluje nasze wybory. Zamiast tego Bóg wie, co swobodnie wybierzemy, ale pozwala nam sami dokonywać tych wyborów. Wolność człowieka zostaje zachowana, ponieważ jednostki nadal mają moc, aby działać inaczej, nawet jeśli Bóg wie, co wybiorą.
Craig podkreśla także, że teologia nie może opierać się wyłącznie na tym, co wydaje nam się wygodne i atrakcyjne. Jeśli istnieją prawdziwe stwierdzenia dotyczące tego, jak ludzie swobodnie zachowaliby się w określonych okolicznościach, wówczas Bóg musi znać te prawdy, aby być wszechwiedzącym. Niezależnie od tego, czy czujemy się komfortowo z tym poziomem boskiej kontroli, czy nie, istotne jest rozpoznanie, że średnia wiedza pozwala na współistnienie zarówno boskiej wszechwiedzy, jak i ludzkiej wolności.

Znaczenie wiedzy średniej

Wiedza średnia zyskała znaczne poparcie wśród filozofów chrześcijańskich. Choć nie jest to powszechnie akceptowane, wielu uczonych uważa ją za jeden z najskuteczniejszych sposobów pogodzenia boskiej uprzedniej wiedzy z ludzką wolnością. Wybitny filozof Dean Zimmerman sugeruje, że wiedza średnia może być najpopularniejszym stanowiskiem wśród współczesnych filozofów chrześcijańskich, nawet jeśli nie jest to pogląd większości.
Tym, którzy cenią zarówno doktrynę o Bożej opatrzności, jak i rzeczywistość ludzkiej wolności, wiedza pośrednia oferuje potężne ramy do zrozumienia, w jaki sposób te dwie koncepcje mogą współistnieć. Pozwala na solidny pogląd na suwerenność Boga, bez umniejszania naszej odpowiedzialności za nasze czyny.

Wniosek: siła średniej wiedzy

Obrona wiedzy średniej Williama Lane’a Craiga oferuje przekonujące rozwiązanie odwiecznego pytania, w jaki sposób Boża uprzednia wiedza może być zgodna z ludzką wolnością. Proponując, że Bóg wie nie tylko, co się stanie, ale także co by się stało w danej sytuacji, Craig dostarcza modelu boskiej wszechwiedzy, który chroni ludzką odpowiedzialność i autonomię. Wiedza średnia pozwala nam zrozumieć, w jaki sposób Bóg może rządzić światem, szanując jednocześnie naszą wolność, ukazując głębię i złożoność Bożej wszechwiedzy.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat poglądów Williama Lane’a Craiga na temat boskiej uprzedniej wiedzy, zachęcam do zapoznania się z pełną dyskusją na ten temat w następującym filmie: Retrospektywa Williama Lane’a Craiga III: Boska uprzednia wiedza | Bliżej prawdy.