Jainkoaren existentziaren argudio kosmologikoa arakatzea
**Argudio kosmologikoa** filosofia teistaren oinarria da, unibertsoan kausa eta efektu kontzeptuaren bidez Jainkoaren existentzia frogatzea helburu duena. Existentziaren izaera aztertuz, argudio hauek unibertsoak bere existentziaren lehen kausa edo arrazoi nahikoa izan behar duela frogatu nahi dute —mundu materiala gainditzen duen zerbait—. Artikulu honek argumentu kosmologikoaren oinarrietan eta haren aldaeretan sakontzen du, **sortzaile transzendentea** ideia nola onartzen duen aztertuz.
Zer da Argudio Kosmologikoa?
Argudio kosmologikoa ez da argumentu bakarra, unibertsoa existitzen denaren bitartez Jainkoaren existentzia frogatzen saiatzen diren argudio-familia bat baizik. Oinarrizko galdera bat egiten du: **Zergatik dago ezer ezer baino gehiago?** Horri erantzun nahi dio, existitzen den orok kausa bat duela proposatuz, eta unibertsoak berak unibertsoaren mugek lotzen ez duten kausa bat izan behar du. Kausa hau Jainkoa dela argudiatzen da, denbora eta espaziotik kanpoko izakia.
Bere oinarrian, argumentu kosmologikoak guztiaren existentziaren **lehen kausa** edo **azken azalpena** baten beharra adierazten du. Kausa transzendente hau, definizioz, independentea, kausagabea eta beharrezkoa da. Argudio kosmologikoak hainbat bertsio ditu, bakoitzak ikuspegi apur bat ezberdina hartzen duela ondorio bera finkatzeko: Jainkoa unibertsoaren azken kausa dela.
Argudio kosmologiko motak
Argumentu kosmologikoaren azpimultzo anitz daude, bakoitzak bere arrazoibide-metodoarekin. Nabarmenenetako bi dira **kontingentziaren argumentua** eta **denborazko lehen kausa argumentua**.
Kontingentziaren argudioa
**Kontingentziaren argudioa** munduan ikusten dugun guztia kontingentea dela ohartzean oinarritzen da, bere existentziarako beste zerbaiten menpekoa dela. Adibidez, zuhaitz bat landatu eta hazi zelako existitzen da, baina ez zen bere kabuz sortu. Era berean, **unibertsoa** kontingentea da existitzea huts egin zezakeelako, hau da, azalpen bat behar du.
Argudio honek dio: 1. Existitzen den edozerk badu bere existentziaren azalpena, bere izaeraren beharrizanean edo kanpoko kausaren batean. 2. Unibertsoa existitzen da, eta bere existentziak azalpen bat izan behar du. 3. Unibertsoak azalpenik badu, azalpen horrek espazio eta denboraz haragoko **izaki transzendentea** izan behar du, hots, Jainkoa.
Argudioak iradokitzen du unibertsoak ezin duela bere burua azaldu, beraz, bere existentzia nahitaez existitzen den zerbaiten menpe egon behar du, kausarik, hasierarik eta amaierarik ez duen izaki batek. Izaki hau sarritan Jainko gisa identifikatzen da, independentean eta betiko existitzen dena.
Lehen kausa tenporala
Beste argudio kosmologiko ezagun bat **lehen kausa tenporala** argumentua da, sinpleagoa eta existitzen hasten den orok kausa bat duela dioen printzipioan oinarritzen dena. Argudio honek baieztatzen du: 1. Existitzen hasten denak badu kausa bat. 2. Unibertsoa existitzen hasi zen. 3. Beraz, unibertsoak kausa bat izan behar du.
Honek unibertsotik haratago **lehen kausa** dagoela ondorioztatzen du, espazioaren, denboraren eta materiaren existentziari hasiera eman zion zerbait. Lehen kausa hori Jainkoa dela uste da, denborarik gabeko eta espaziorik gabeko entitate bat.
Testuinguru historikoa eta argudioaren berpizkundea
Argudio kosmologikoak historia intelektual aberatsa du. Mendebaldeko munduko adimen handienetako batzuek defendatu zuten, **Aristoteles** eta **Aquino** bezalako filosofoek barne. Erdi Aroan, argudio hauek oso onartuak izan ziren, nahiz eta garai hartan ez zegoen unibertsoaren hasieraren froga enpirikorik. Filosofoek **arrazoimendu filosofiko hutsean** oinarritzen ziren, hala nola iragan infinitu baten edo kausen atzeraldi amaigabearen aurkako argudioetan.
Hala ere, Ilustrazio garaian, **David Hume** eta **Immanuel Kant** bezalako filosofoen kritikek argudioa alde batera utzi zuten. Kritika hauek giza arrazoiaren mugetan zentratu ziren Jainkoaren existentzia frogatzeko behaketa enpirikoetan oinarrituta. Hala eta guztiz ere, XX.mendean, argudio kosmologikoarekiko interesa berpiztu zen, batez ere zientzia modernoaren eta astrofisikaren gorakadarekin.
Zientziaren laguntza modernoa
Interesgarria da zientzia modernoak, bereziki **kosmologia astrofisikoaren** alorrean, argudio kosmologikoari euskarri enpiriko garrantzitsua eman diola. **Big Bang Theory**, unibertsoak hasiera zehatz bat izan zuela iradokitzen duena, unibertsoa ez dela betikoa eta bere existentziaren kausa izan behar duela dioen aldarrikapenarekin bat dator.
Unibertsoa denbora-puntu zehatz batetik hedatzen ari den aurkikuntzak, **singulartasuna** izenez ezagutzen dena, lehen kausa tenporalaren argumentuaren bigarren premisaren froga ematen du, hots, unibertsoa existitzen hasi zela. Euskarri zientifiko honek argudio kosmologikoa indartzen du, eztabaida filosofiko kontua ez ezik, **gertaera zientifiko behagarriekin** bat egiten duen teoria bat dela erakutsiz.
Kritikak eta Defentsa
Argudio kosmologikoak garai modernoetan susperraldia izan duen arren, ez da kritikarik gabea. **David Hume** argudiatu zuen ezin dugula nahitaez unibertsoaren kausa bat ondorioztatu unibertsoko gauzek kausak dituztelako. **Immanuel Kant**ek zalantzan jarri zuen giza arrazoiak mundu enpirikoaren mugetatik haratago joateko eta unibertsoaren jatorriari buruzko espekulazio metafisikoetara joateko duen gaitasuna.
Hala ere, filosofo eta teologo garaikide askok argudioaren defentsa sendoak jarri dituzte. Adierazi dute **kausalitatearen** ideia oso errotuta dagoela bai gure arrazoibide logikoetan bai mundu fisikoaren egituran. Gainera, unibertsoaren berrespen enpirikoarekin hasiera bat izatearekin, argudioa sinesgarriagoa bihurtzen da zientzia modernoaren argitan.
Ondorioa: Helburua duen unibertso bat
**Argudio kosmologikoa** tresna indartsua izaten jarraitzen du teologia naturalean, lehen kausa transzendente baten existentzia-**Jainkoa** kasu sinesgarria eskaintzen duena. Kontingentziatik edo lehen kausa tenporalaren argumentuaren bidez hurbildu den ala ez, unibertsoak berez haratago azalpen bat izan behar duen ideiak dena hasi zuen Sortzaile baten existentzia adierazten du.
Gaur egungo munduan, argudioa inoiz baino garrantzitsuagoa da, filosofian ez ezik zientzian ere aurkitzen baitu laguntza. Arrazoimendu filosofikoak eta ebidentzia enpirikoak hasiera duen unibertsoaren ideia babesten dutenez, argumentu kosmologikoak **sinesmen teistaren** oinarri sendoa izaten jarraitzen du.
Gai liluragarri hau gehiago aztertzeko, eztabaida osoa hemen ikustera animatzen zaitut: William Lane Craig – Arguing Jainkoa Lehen Kausatik?.